Εφημερίδα Κοινωνική

Μεγαλειώδης εκδήλωση για να τιμήσουμε όλοι εμείς οι Πειραιώτες τον ιστορικό Σύνδεσμο, που συνδέθηκε με την ιστορία της πόλης μας και συνεχίζει «αναγεννημένος» να προσφέρει τόσα πολλά σε αυτήν!

Γράφει ο Απόστολος Καραμπερόπουλος
• Εκδότης ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ
• Γεν. Γραμματέας Ένωσης Ιδιοκτητών Τοπικών Ημερήσιων και Εβδομαδιαίων Εφημερίδων Αττικής

ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ
ΟΛΟΣ Ο ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΣΤΙΣ 7 μ.μ. ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ!

130 χρόνια Πειραϊκός Σύνδεσμος. Με αφορμή την πανηγυρικό εορτασμό του ιστορικού συνδέσμου της πόλης μας και την μεγαλειώδη εκδήλωση που ετοιμάζεται τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2024, ώρα 7μμ, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, κάνουμε μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν για τα «φωτίσουμε» σημεία από την ίδρυση του Πειραϊκού, συνυφασμένα με την ιστορία του Πειραιά, που αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα του ρόλου του Συνδέσμου στην κοινωνία και τον πολιτισμό της πόλης μας αλλά και γενικότερα, της Ελλάδας.

Αυτή την ιστορία οφείλουμε να τιμήσουμε όλοι Πειραιώτες, δηλώνοντας «παρών» στην μεγάλη προσπάθεια της αναγέννησης του Πειραϊκού Συνδέσμου, η οποία θα ξεδιπλωθεί και θα παρουσιαστεί στην εκδήλωση της Δευτέρας στο Δημοτικό Θέατρο.

Ας επικεντρωθούμε στις βασικές καταστατικές αρχές του Πειραϊκού, στο «χθες και στο σήμερα». Ήταν φθινόπωρο του 1894, όταν μια παρέα δεκαέξι ανήσυχων πνευμάτων αποφάσισε να ενώσει τις δυνάμεις σε μία προσπάθεια ανάπτυξης πολιτισμικών, καλλιτεχνικών και αθλητικών δράσεων στον Πειραιά. Ηδη από το 1885 έχει ιδρυθεί στον Πειραιά ο όμιλος Ερετών, το αρχαιότερο αθλητικό σωματείο στον ελλαδικό χώρο.

Σε αυτό το περιβάλλον έρχεται να ιδρυθεί ο Πειραϊκός Σύνδεσμος. Είναι κοινό μυστικό ότι η ανερχόμενη αστική πειραϊκή κοινωνία λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό ανταγωνιστικά προς το αθηναϊκό κέντρο.

Από την αρχή οι στόχοι που τίθενται είναι φιλόδοξοι. Στο καταστατικό του γίνεται σαφές ότι ως σκοπό ο Σύνδεσμος έχει:

1. Την πνευματικήν ανάπτυξιν και πολιτιστικήν διάπλασιν των μελών του και της κοινωνίας.

2. Την υλοποίησιν και δραστηριοποίησιν της ιδέας της κοινωνικής αλληλεγγύης.

3. Την παιδείαν, ως και την ηθικήν ανάπτυξιν των νέων, επίσης δε την σωματικήν αγωγήν και την προς τον αθλητισμόν επίδοσιν αυτών.

Από τους ιδρυτικούς καταστατικούς στόχους γίνεται εμφανής η φιλόδοξη προσπάθεια να κυριαρχήσει ο νέος φορέας σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής της πόλης.

Η θέση που καταλαμβάνει ο Πειραϊκός Σύνδεσμος στην κοινωνία γίνεται αμέσως διακριτή, τόσο ώστε στην εθιμοτυπική διάταξη της πόλεως του Πειραιά να γίνεται ξεχωριστή μνεία στην τοποθέτηση των εκπροσώπων του.

Οι προσπάθειες αυτές ενισχύονται με την κατασκευή, στην περίοδο του μεσοπολέμου, του ιδιόκτητου μεγάρου στη γωνία των οδών Καραΐσκου και Σωτήρος Διός, στο κέντρο του Πειραιά, το οποίο θεμελιώνεται το 1930. Η λήξη του πολέμου βρίσκει τον Πειραιά κατεστραμμένο, ενώ ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού του τον έχει εγκαταλείψει. Μέσα σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, ο Πειραϊκός Σύνδεσμος συνεχίζει την προσφορά του στην τοπική κοινωνία. Αποτελεί εφαλτήριο των παραγόντων της, στην διάθεση για προσφορά.

Στις μέρες μας, παρά τη συνολική υποβάθμιση της πνευματικής ζωής, ο Πειραϊκός Σύνδεσμος παραμένει φωτεινός φάρος. Το Ωδείο, η μοναδική στον Πειραιά Δραματική Σχολή, οι υπόλοιπες σχολές και τα τμήματα του αθλητικού, προσφέρουν διέξοδο στις αναζητήσεις των παιδιών, των νέων αλλά και των μεγαλύτερων για δραστηριότητες που καλλιεργούν το πνεύμα και το σώμα. Οι εκδηλώσεις των Εφορειών Φιλολογικού και Πειραϊκών Σπουδών, φιλολογικές βραδιές, παρουσιάσεις βιβλίων, επιστημονικές ημερίδες, το φιλολογικό περιοδικό Πειραϊκά Γράμματα προσπαθούν να υπηρετήσουν τις καταστατικές αρχές του Συνδέσμου.

Η Κοσμητεία δημιουργεί με τις εκδηλώσεις της τις συνθήκες για τη σύσφιξη της τοπικής κοινωνίας. Οι χώροι του μεγάρου του, με κυρίαρχη την μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων, την «Αίθουσα Βαρώνου Κίμωνος Ράλλη», προς τιμήν του ανθρώπου που βοήθησε στην κατασκευή της, αποτελεί σημείο αναφοράς για τις δραστηριότητες όχι μόνο του ίδιου του Συνδέσμου, αλλά και όλων των φορέων του Πειραιά. Και αυτά γίνονται σε ένα ελάχιστα φιλικό πια περιβάλλον, το οποίο προκαλείται από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε όλοι μας αλλά και από την χαλαρότητα που εμφανίζεται στις μέρες μας όσον αφορά την κοινωνική αλληλεγγύη. Παρόλα αυτά, ο Πειραϊκός Σύνδεσμος, στα 130 χρόνια λειτουργίας του, εξακολουθεί να πορεύεται και να κοιτάζει με αισιοδοξία το μέλλον, έχοντας ως γνώμονα αυτές τις τρεις βασικές καταστατικές αρχές που όρισε η ονειροπόλα παρέα που αποφάσισε και πραγματοποίησε την ίδρυσή του τότε.

Πειραϊκός Σύνδεσμος. Εορτασμός των 130 ετών λειτουργίας του με την έκδοση ενός επίτομου μοναδικής σημασίας έργου.

  Ο Πειραϊκός Σύνδεσμος στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση 130 χρόνων αδιάκοπης λειτουργίας του (1894 – 2024), εξέδωσε ένα μοναδικό επίτομο έργο στο οποίο καταγράφεται η σημαντική πολυεπίπεδη δράση του στους τομείς του αθλητισμού, πολιτισμού, εκπαίδευσης και φιλολογίας και γενικά της προσφοράς του στην κοινωνία.

Συγγραφέας του εκδοτικού αυτού τολμήματος είναι ο Στέφανος Μίλεσης (αρθρογράφος της εφημερίδας μας και πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς), ο οποίος επί δυόμιση περίπου χρόνια μελετούσε το αρχείο του Συνδέσμου αλλά και πλήθος εξωτερικών πηγών που αναφέρονταν στη λειτουργία του Συνδέσμου. Η καταγραφή της ιστορίας του λαμπρού αυτού σωματείου του Πειραιά πραγματικά ήταν κάτι που έλειπε, αφού επί 130 χρόνια κανείς δεν είχε προβεί στην ενέργεια αυτή που ομολογουμένως δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Κι αυτό διότι αφενός το ιστορικό του αρχείο καταστράφηκε κατά την διάρκεια των Δεκεμβριανών του 1944, αφετέρου διότι η ιστορία του Πειραϊκού Συνδέσμου περιλαμβάνει χιλιάδες ονόματα που πέρασαν από τις τάξεις και τα διάφορα τμήματά του.

Αθλητές στίβου, ποδοσφαίρου, επιτραπέζιας και κλασικής αντισφαίρισης, ομάδες μπάσκετ και βόλεϊ, ναυτικών αθλημάτων, σχολές μηχανικών, βιοτεχνίας και ραδιοτηλεγραφητών, καθηγητές και διδακτικό προσωπικό του Ωδείου και της Δραματικής σχολής του, νυκτερινά σχολεία απόρων παίδων, νυκτερινό γυμνάσιο, τμήμα παραδοσιακών χορών, λογοτέχνες και καλλιτέχνες που έδωσαν διαλέξεις, παραστάσεις σε φιλολογικό και καλλιτεχνικό τμήμα αντίστοιχα καθώς και πολλά ακόμα εργαστήρια όπως φωτογραφίας, σκακιού, θεατρικές παραστάσεις κ.α. Στα χρόνια που πέρασαν οι άνθρωποι, οι σχολές, οι ομάδες, οι εφορείες, τα διοικητικά συμβούλια, οι καλλιτέχνες και οι μουσικοί, οι μαθητές και οι εκπαιδευόμενοι των σχολών συνέθεσαν ένα πραγματικό παζλ που είναι δύσκολο να συνθέσει κάποιος.

Όλο αυτό το αχανές υλικό έπρεπε να ταξινομηθεί και να καταγραφεί με τέτοιο τρόπο ώστε ο αναγνώστης του επίτομου έργου να διατηρεί το ενδιαφέρον του για τη συνέχεια της ανάγνωσης. Είναι πολύ εύκολο σε ένα έργο τέτοιας έκτασης απλά να καταγράφονται εκδηλώσεις, ατέλειωτες πραγματικά λίστες που δεν παρουσιάζουν κανέναν ενδιαφέρον ανάγνωσης. Αντίθετα στο συγκεκριμένο έργο ο συγγραφέας επέλεξε θεματικές περιγραφές σε κεφάλαια χρονολογικά ταξινομημένα που οι περισσότεροι αναγνώστες και μάλιστα οι Πειραιώτες θα διαβάσουν, είμαι σίγουρος, απνευστί.

Εκτός από τον συγγραφέα σημαντική ήταν και η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Πειραϊκού Συνδέσμου που με τον πρόεδρό του Ευάγγελο Καρλάφτη να προχωρήσει στην έκδοση ενός τόσο σημαντικού έργου που έπρεπε να είχε εκδοθεί πολλά χρόνια πριν.

Ο Πειραϊκός Σύνδεσμος ιδρύθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1894 σε μια αίθουσα του Α” Σχολαρχείου Πειραιώς στην οποία συγκεντρώθηκαν πολλοί φοιτητές, νεαροί επιστήμονες και έμποροι και εξέτασαν από κοινού την δημιουργία ενός φορέα πολιτιστικού, αθλητικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Το ξεκίνημα έγινε με αφάνταστο ενθουσιασμό που στάθηκε η κινητήρια δύναμη ώστε να ξεπεραστούν τα πρώτα ανυπέρβλητα εμπόδια για τη λειτουργία του. Ο Πειραϊκός Σύνδεσμος από την έναρξη λειτουργίας του ξεκίνησε έναν πολυμέτωπο αγώνα για την εύρεση και δημιουργία αθλητικού γηπέδου στον Πειραιά, την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού με την ίδρυση νυκτερινών σχολών απόρων παίδων σε έναν Πειραιά όπου χιλιάδες ανήλικα εργάζονταν τα πρωινά στα εργοστάσια και τα απογεύματα μάθαιναν γράμματα. Υπολογίζεται πως περισσότερα από 80 χιλιάδες άπορα παιδιά του Πειραιά έμαθαν γράμματα στον Πειραϊκό Σύνδεσμο! Και μετά όμως από την ολοκλήρωση της στοιχειώδους εκπαίδευσης τα άπορα παιδιά του Πειραιά μπορούσαν να συνεχίσουν στις νυκτερινές σχολές βιομηχανικής εκπαίδευσης ή στις σχολή μηχανικών την πρώτη του είδους που ιδρύθηκε στην Ελλάδα. Η ανταπόκριση των Πειραιωτών ήταν τόσο μεγάλη ώστε ήδη από το πρώτο έτος λειτουργίας του Πειραϊκού Συνδέσμου, ο Δήμος Πειραιά ψήφισε ετήσια αρωγή για τη λειτουργία των σχολών ενώ η Βασίλισσα Όλγα ανέλαβε αρχικά την προστασία του πραγματοποιώντας συστηματικά φιλανθρωπικές αγορές για την οικονομική του ενίσχυση.

Η Σχολή Μηχανικών του Πειραϊκού Συνδέσμου εκτιμήθηκε πως ήταν σημαντική και τη χώρα σε τέτοιο βαθμό από το Υπουργείο των Ναυτικών ώστε το 1923 εκδόθηκε διάταγμα που έθετε τη σχολή στην άμεση εποπτεία του. Οι απόφοιτοι της σχολής μηχανικών εκτός από το Εμπορικό Ναυτικό μπορούσαν να κατατάσσονται και στο Πολεμικό ως υποκελευστές β΄ τάξεως ενώ ήδη χρησιμοποιούνταν, όπως και οι απόφοιτοι των βιομηχανικών σχολών, ως εξειδικευμένοι τεχνίτες στο αεροδρόμιο του Παλαιού Φαλήρου που αποτελούσε τότε τη σημαντικότερη βάση των στρατιωτικών αεροπλάνων. Χιλιάδες Πειραιώτες υπήρξαν απόφοιτοι των Σχολών του κατακτώντας στη συνέχεια τη ζωή, καταλαμβάνοντας θέσεις και στους σιδηροδρόμους, στην αεροπορία, στην βιομηχανία και βιοτεχνία, στα πλοία εμπορικού και πολεμικού ναυτικού.

Το 1921 ο Δήμος Πειραιά παραχώρησε στον Πειραϊκό Σύνδεσμο οικόπεδο στη συμβολή των οδών Ρέπουλη (Σωτήρος Διός) και Καραΐσκου στο οποίο δέκα χρόνια αργότερα ανεγέρθηκε το Μέγαρο του Συνδέσμου που υπάρχει μέχρι και σήμερα. Τον διαγωνισμό για την ανάθεση του έργου κέρδισε ο πολιτικός μηχανικός Ι. Ζολώτας που για πρώτη φορά χρησιμοποίησε για την επίστρωση των δαπέδων του μεγάρου, πρωτοποριακές τεχνικές που είναι γνωστές σήμερα ως “Μωσαϊκά Δάπεδα” ενώ στην εποχή  εκείνη αποκαλούνται “Δάπεδα Ζολώτα”.

Η τελετή θεμελίωσης είχε πανηγυρικό χαρακτήρα παμπειραϊκής εορτής και είχε οριστεί να γίνει στις 11.00 το πρωί της 25ης Μαΐου 1930 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο μετά των Υπουργών Παιδείας και Ναυτικών, Γ. Παπανδρέου και Μπότσαρη, και του Υφυπουργού Οικονομίας Αβραάμ. Δήμαρχος Πειραιά την ο Τάκης Παναγιωτόπουλος και Πρόεδρος του Πειραϊκού Συνδέσμου ο Δευκαλίωνας Ρεδιάδης. Η μαρμάρινη πλάκα θεμελίωσης έγραφε: «Εθεμελιώθη τη 25η Μαΐου 1930. Πρόεδρος Δ. Ρεδιάδης, Σύμβουλος Π. Λεκός,Π. Ζολώτας, Δ. Βάθης, Κ. Κυριαζόπουλος, Κ. Αφεντούλης, Η. Γαϊτάνος, Θ. Δούνιας,Α. Πυρουνάκης, Α. Καλλιγάς.Πολιτικός Μηχανικός Ι. Ζολώτας”. Αργότερα θα ακολουθήσει ο δεύτερος και τρίτος όροφος με το κληροδότημα του Βαρόνου Κίμωνα Ράλλη.  Η αίθουσα Βαρώνου Κίμωνος Ράλλη ολοκληρώθηκε κατά τα τέλη του Δεκεμβρίου του 1935. Το 1938 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του τετάρτου ορόφου που συνδυάστηκε με την επισκευή της πρόσοψης του κτιρίου. Τα σχέδια του Δ’ ορόφου εκπόνησε ο αρχιτέκτονας μηχανικός Κωνσταντίνος Καψαμπέλης με επιβλέποντα εργολάβο τον Δ. Παρασκευά.

Στον Πειραιά για πολλά χρόνια υπήρξε (και συνεχίζει να υπάρχει) η αίθουσα Βαρώνου Κίμωνος Ράλλη μία από τις προσφορότερες αίθουσες πολλαπλών σκοπών άλλων σωματείων και οργανισμών. Εκατοντάδες ενώσεις, σύλλογοι και υπηρεσίες δημόσιες, δημοτικές ή ιδιωτικές έχουν χρησιμοποιήσει την αίθουσα από το 1933 (έτος αποπεράτωσης του Μεγάρου) μέχρι και σήμερα.

Είναι αδύνατον φυσικά να συμπεριληφθεί η μακρόχρονη ιστορία του Πειραϊκού Συνδέσμου σε ένα μονάχα άρθρο. Το επίτομο έργο της ιστορίας του Πειραϊκού Συνδέσμου αποτελεί μια πραγματική κιβωτό διάσωσης ιστορικής μνήμης όχι μόνο για τον Πειραϊκό Σύνδεσμο αλλά για όλη την πόλη του Πειραιά. Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να προμηθευτούν το επίτομο έργο από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ (210.36.11.000).