Ο αλληλένδετος με την βιώσιμη γαλάζια οικονομία, θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός (ΘΧΣ) επιχειρεί να μειώσει τις συγκρούσεις μεταξύ θαλάσσιων δραστηριοτήτων και να αυξήσει τις συνέργειες μεταξύ τους. Αν και ο σχεδιασμός αυτό είναι εθνικός, σε ορισμένα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, παρουσιάζονται αγκυλώσεις και απαράδεκτες καθυστερήσεις στην υλοποίησή του. Έτσι, οι Περιφέρειες στην Ευρώπη έχουν τελευταία αποκτήσει ρόλο διευκόλυνσης της εθνικής θαλάσσιας χωροταξίας . Για το σκοπό αυτό, η ΕΕ χρηματοδοτεί μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας ( EMFAF) την διακρατική συνεργασία για να αντιμετωπιστεί ο ρόλος των Περιφερειών με τρόπο ενιαίο και να ενισχυθεί η συνοχή των σχεδίων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χαρακτηριστικό εδώ είναι το έργο REGINA-MSP ( https://www.regina-msp.eu) που στοχεύει στη βελτίωση της συμμετοχής των Περιφερειών, των τοπικών αρχών και των εμπλεκόμενων φορέων στην ανάπτυξη και εφαρμογή της εθνικής θαλάσσιας χωροταξίας, Το έργο, που περιλαμβάνει Περιφέρειες από πέντε χώρες (Ιρλανδία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα), θα ενισχύσει την αποδοχή των θαλάσσιων σχεδίων σε περιφερειακό επίπεδο για την καλύτερη εφαρμογή του ΘΧΣ, βελτιώνοντας τη συμβολή του στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και την αλληλεπίδραση με την Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής 2021-2027. Στόχος του είναι να παράγει κατευθυντήριες οδηγίες που θα διευκολύνουν την συμμετοχή των Περιφερειών, των Δήμων και των τοπικών κοινωνιών στις διαδικασίες ΘΧΣ. Μεσοπρόθεσμα, αναμένεται φυσικά, τροποποίηση νομικών και πολιτικών πλαισίων ώστε να επιτρέπεται η εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης ( α’ και β’ βαθμού) στον ΘΧΣ.
Στην Ελλάδα, η συζήτηση αυτή αναμένεται να δράσει καταλυτικά ως προς τις ήδη εκδηλωμένες συγκρούσεις μεταξύ τοπικής αυτοδιοίκησης, τοπικής κοινωνίας και Υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος (αρμόδιος φορέας για τον ΘΧΣ) σχετικά με την απαιτούμενη ενίσχυση του ρόλου της Τ.Α στην χωροταξία και ειδικότερα στην θαλάσσια χωροταξία. Αυτό αφορά πρώτιστα το ζήτημα των ιχθυοκαλλιεργειών στα νησιά του Σαρωνικού κόλπου (πχ. Πόρος) της Περιφέρειας Αττικής αλλά και σε άλλα ιδιαίτερης οικολογικής αξίας θαλάσσια περιβάλλοντα όπως αυτά του Δήμου Ξηρομέρου της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, όπου χωροθετούνται τάχιστα Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιέργειας ( ΠΟΑΥ ), σε μια λογική αποκλειστικής χρήσης του θαλάσσιου χώρου και της παράκτιας ζώνης.
Ωστόσο, η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει ότι η εκ των άνω επιβολή χρήσεων γής και θάλασσας, σπάνια εκφράζει τις τοπικές κοινωνίες και γι’ αυτό σπάνια υιοθετείται από αυτές. Αν λοιπόν δεν επιδιωχθεί η ουσιαστική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στον σχεδιασμό, είναι προφανές ότι η εφαρμογή σε κάθε τέτοιο εγχείρημα θα παραμείνει όπως πάντα ελλειμματική. Για τα ζητήματα αυτά έχουν αναπτυχθεί διάφορες καινοτόμες προτάσεις κοινωνικού χαρακτήρα όπως για παράδειγμα η «κοινωνική αδειοδότηση».
Για την ΠΕ Νήσων Αττικής στο σύνολό της, απαιτείται άμεσα θαλάσσιο χωροταξικό σχέδιο με σκοπό την άρση των ήδη διαπιστωμένων συγκρούσεων χρήσεων και αντίστοιχων αντιδράσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Απαιτείται ολιστική προσέγγιση σχεδιασμού με βάση την βιώσιμη ανάπτυξη και με στόχο την ανάπτυξη μιάς βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας. Όπου μάλιστα επικρατούν οι τουριστικές επιχειρήσεις μπορούν να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για την ανάπτυξη γαλάζιων επαγγελμάτων και δεξιοτήτων (blue skills) και για τη διασύνδεση της γαλάζιας οικονομίας με την τουριστική ανάπτυξη.
Η διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής που θα προκύψει από τις εκλογές του Οκτωβρίου 2023 θα πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξασφάλιση πόρων, μέσω και της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) των νησιών της Αττικής. Στο πλαίσιο της ΟΧΕ, η Περιφέρεια οφείλει να διεκδικήσει σημαντικό μερίδιο τόσο για τις θαλάσσιες βιομηχανίες όσο και για έργα υποδομής στην παράκτια ζώνη και ειδικότερα στις λιμενικές εγκαταστάσεις. Η Περιφέρεια όσο και οι Δήμοι, μπορούν να συμμετέχουν στο «Γαλάζιο Φόρουμ» της Γενικής Διεύθυνσης Αλιείας και θαλασσίων Υποθέσεων (DGMARE), προκειμένου να ενημερώνονται άμεσα για τις ευκαιρίες που υπάρχουν και να προωθούν την αναγκαία δικτύωση με άλλα νησιά της Ευρώπης, με ανάλογα προβλήματα.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Δρ Στέλλα Σοφία Κυβέλου-Χιωτίνη
• Καθηγήτρια στο Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου.
• Διευθύντρια του Μεταπτυχιακού & Διδακτορικού Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος.
• Αρχιτέκτων-Μηχανικός ΕΜΠ, Διδάκτωρ Χωροταξίας, Περιφερειακού Σχεδιασμού και Πολεοδομίας του Παν.Paris I-Panthéοn-Sorbonne και με μεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο Πανεπιστήμιο.
• Εξειδικευμένη σε ζητήματα τοπικής ανάπτυξης και αυτοδιοίκησης, Ευρωπαϊκής πολιτικής περιβάλλοντος (EIPA, Maasticht), Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) και Γαλάζιας Οικονομίας.
• Πρ.Στέλεχος της Μονάδας Στρατηγικού Σχεδιασμού και Ανάλυσης Πολιτικής του Υπ.Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (1988-2002).
• Διευθύντρια του Εθνικού Σημείου Επαφής ESPON2013 (2007–2014) για τις Πόλεις και τις Περιφέρειες (DGREGIO).
• Πεδία δραστηριοποίησής : χωρικός/αστικός σχεδιασμός, βιώσιμη ανάπτυξη, θαλάσσια χωροταξία, πολιτιστική κληρονομιά, τουρισμός, γαλάζια και πράσινη οικονομία, νησιωτική πολιτική.
• Εμπειρογνώμων και συντονίστρια σε πλήθος Ευρωπαϊκών έργων, για την περιβαλλοντική ποιότητα πόλεων και κτιρίων, την γαλάζια οικονομία, τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, την φυσική/πολιτιστική κληρονομιά και τον τουρισμό, την Ευρωπαϊκή χωρική ανάπτυξη και Συνοχή.
• Από το 2019, είναι Εστιακό σημείο ως εμπειρογνώμων για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και την γαλάζια οικονομία στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός στήριξης για τον ΘΧΣ και το Γαλάζιο Φόρουμ, DGMARE/CINEA).
• Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας (2022-2025).
• Το 2011, τιμήθηκε από την Γαλλική κυβέρνηση ως «Chevalier à l’ordre de Palmes Académiques».
• Αντιπρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου της Διεθνούς ΜΗΚΥΟ ¨EUROPA”, με έδρα τη Γαλλία και συμβουλευτικό στάτους στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
• Έχει μεγάλο συγγραφικό έργο και αρθρογραφεί σε ηλεκτρονικά ΜΜΕ και ημερήσιες εφημερίδες.
Προσωπική σελίδα : kyvelou.wordpress.com
