Εφημερίδα Κοινωνική

Ένα κρiσιμο θέμα για τη ζωή και την καθημερινότητά μας
Tην αποτυχία των πολιτικών διαχείρισης αποβλήτων στη Ελλάδα – στον βαθμό που αυτές έχουν εφαρμοστεί – επισημαίνει σχετική έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, η οποία παρουσιάστηκε περίπου πριν λίγο καιρό. Η Διοίκηση, κεντρική και τοπική, θα πρέπει να τρέξει «κατοστάρι», για να καλύψει τον χαμένο χρόνο και να προσεγγίσει τους κοινούς ευρωπαϊκούς στόχους, έστω και με αξιοσημείωτη καθυστέρηση. Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης αναλύει τα αίτια που έχουν οδηγήσει τη χώρα μας σε αυτήν τη, διόλου ζηλευτή, θέση μεταξύ των υπολοίπων εταίρων της στην ΕΕ, και σε πολλαπλές καταδίκες στο ευρωδικαστήριο με συνέπεια να καταβάλλει κάθε εξάμηνο πρόστιμα εκατ. ευρώ. Τα βασικά προβλήματα εντοπίζονται στις κακές επιδόσεις της Ελλάδας στη χωριστή συλλογή των αποβλήτων και στην ανακύκλωση, καθώς και στη λειτουργία χωματερών (Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων – ΧΑΔΑ). Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση, σε όλους τους δήμους υπάρχουν θέσεις με μεγάλες ή μικρότερες ανεξέλεγκτες αποθέσεις αποβλήτων, οι οποίες δεν έχουν αποκατασταθεί και δεν ενεργοποιούνται οι διαδικασίες για την αποκατάστασή τους. «Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, και παρά την ύπαρξη ακυρωτικών δικαστικών αποφάσεων, η διοίκηση εμμένει στη διατήρηση του ΧΑΔΑ, ελλείψει άλλων διαθέσιμων χώρων και υπό την πίεση της πρόκλησης κινδύνου για τη δημόσια υγεία και την κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης», σημειώνεται στην έκθεση. Μάλιστα επισημαίνεται ότι, παρότι ο πέλεκυς του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει πέσει βαρύς, για την υπόθεση των παράνομων χωματερών, τα πρόστιμα δεν παρακρατούνται – όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία – από τα ταμεία των Δήμων οι οποίοι όφειλαν να έχουν κλείσει και αποκαταστήσει τους ΧΑΔΑ, με συνέπεια το φαινόμενο να διαιωνίζεται. Παράλληλα, ο Συνήγορος επισημαίνει ότι οι υποδομές για τη διαχείριση απορριμμάτων, οι οποίες προβλέπονταν στα περιφερειακά σχέδια διαχείρισης (ΠΕΣΔΑ) στην πλειονότητά τους δεν υλοποιήθηκαν. Αλλά και τα υφιστάμενα έργα διαχείρισης στερεών αστικών αποβλήτων, σύμφωνα με την έκθεσή του, λειτουργούν χωρίς να διαθέτουν τις νόμιμες άδειες και εγκρίσεις ή καθ’ υπέρβαση αυτών και κατά παράβαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Τώρα έχει φτάσει και η ώρα να ανανεωθούν τα μη υλοποιημένα ΠΕΣΔΑ βάσει του νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που ενέκρινε η κυβέρνηση. Σήμερα η τοπική αυτοδιοίκηση περιορίζεται σε συστήματα προσωρινής διαχείρισης αποβλήτων ή στην εγκατάσταση δεματοποιητών με την επίκληση λόγων ανωτέρας βίας ή αναζητά τρόπους «διαχείρισης» των σκουπιδιών διά της μεταφοράς τους σε γειτονικούς ΧΥΤΑ, μεταθέτοντας την επίλυση του προβλήματος στο μέλλον. Ειδικά για την ανακύκλωση, ο Συνήγορος αναφέρει ότι αρκετοί δήμοι δεν έχουν οργανώσει σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων ούτε συνεργάζονται με Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ). Μάλιστα, εν έτει 2020, υπάρχουν δήμοι που δεν έχουν ολοκληρωμένο σχεδιασμό για τη χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, μετάλλων και πλαστικών ώστε να διασφαλίζονται υψηλά ποσοστά συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών. Αλλά και όπου υπάρχει σχεδιασμός, ο Συνήγορος καταγράφει καταγγελίες πολιτών για τον περιορισμένο αριθμό των μπλε κάδων, την τυχαία χωροθέτησή τους, και την προβληματική συλλογή τους. Αντίστοιχα προβλήματα καταγράφονται και στη διαχείριση των βιοαποβλήτων. Στην έκθεση επισημαίνεται επίσης η μη τήρηση των νόμων, όπως συμβαίνει με τον κανονισμό τιμολόγηση Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων αλλά και το περίφημο τέλος ταφής ώστε οι δήμοι που δεν ανακυκλώνουν να πληρώνουν περισσότερα για τη διάθεση των αποβλήτων στους ΧΥΤΑ, το οποίο αν και νομοθετήθηκε το 2012, αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκε. Όσο για τα απόβλητα από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ), σύμφωνα με τον Συνήγορο, έχει καταγγελθεί πολλές φορές η ανεξέλεγκτη διάθεσή τους εντός δημοσίων ή και ιδιωτικών εκτάσεων, πολλές φορές αγνώστου ιδιοκτήτη, με αποτέλεσμα να μη γίνεται καμία διαχείρισή τους και έτσι να δημιουργούνται χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων.

Για το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική, για όσα έγιναν, για όσα δεν έγιναν και για όσα θα γίνουν, η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ζήτησε επίσημες θέσεις και προτάσεις. Παρακάτω θα διαβάσετε ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΕΣ δηλώσεις στην εφημερίδα μας για το μείζον αυτό ζήτημα προκειμένου να βγάλετε και τα δικά σας συμπεράσματα.

Τα προβλήματα με τις χωματερές

Η επιβεβαίωση των προβλημάτων που καταγράφει η έκθεση του ΣτΠ, δυστυχώς επιβεβαιώνονται με τα όσα βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, τόσο στην Αττική όσο και πανελλαδικά με τα σκουπίδια. Από τη μία τα πρόστιμα για τη διαχείριση των απορριμάτων στη χώρα μας έπεφταν «βροχή». Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις 2.12.2014, επέβαλε εφάπαξ πρόστιμο 10 εκατ. ευρώ και 14,52 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο για τη λειτουργία 363 ανεξέλεγκτων χωματερών, απομειούμενο κατά 40.000 ευρώ για κάθε ΧΑΔΑ που σταματά τη λειτουργία του και επιπλέον 40.000 ευρώ για κάθε ανενεργό ΧΑΔΑ ο οποίος αποκαθίσταται. Μέχρι το τέλος του 2018 είχαν πληρωθεί 53,88 εκατ. ευρώ. Το ύψος της πρώτης εξαμηνιαίας δόσης του προστίμου ήταν 10,4 εκατ. ευρώ για 260 ΧΑΔΑ και καταβλήθηκε στις 2.6.2015, ενώ το ποσό της 8ης εξαμηνιαίας δόσης (2.12.2018) απομειώθηκε σταδιακά στα 2,64 εκατ. ευρώ για 66 παραβάσεις. Με βάση τις υφιστάμενες αποφάσεις, η Ελλάδα θα κληθεί να πληρώσει 4,8 εκατ. ευρώ για τις εναπομείνασες παράνομες εν λειτουργία χωματερές. Οι ανεξέλεγκτες χωματερές των οποίων σταμάτησε η λειτουργία βρίσκονται στην Κάσο, την Πάτμο, τη Σίκινο, την Κέα και την Κάρυστο. Μάλιστα ο γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων Μ. Γραφάκος, στις αρχές του έτους, δήλωσε: «Μέσα σε ένα εξάμηνο αντιμετωπίσαμε με επιτυχία πέντε περιπτώσεις Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων. Για το τρέχον έτος έχουμε δρομολογήσει να κλείσουν 15 – 17 παράνομες χωματερές από τις συνολικά 52 στη χώρα. Δεν εφησυχάζουμε. Στόχος μας είναι έως το τέλος του 2021 να έχουμε μηδενίσει τα πρόστιμα».

Η περίπτωση της Φυλής

Από την άλλη, οι πολίτες έρχονταν συχνά αντιμέτωποι με τη θέα λόφων από σκουπίδια στις γειτονιές τους. Ειδικά, στην Αττική, το πρόβλημα, τα τελευταία χρόνια όλο και μεγάλωνε. Η Φυλή, περιοχή που πλέον αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή για τον τρόπο που διαχειρίζονται τα σκουπίδια παγκοσμίως, είναι η περιοχή που σηκώνει σχεδόν όλο το βάρος της διαχείρισης για μια περιοχή που έχει σχεδόν τον μισό πληθυσμό της χώρας. Το σύστημα στην περιοχή «έγκωσε», οι απαιτήσεις για διαχείριση των σκουπιδιών οδήγησε τους υπεύθυνους στη διαρκή επέκταση της έκτασης η οποία υποδέχεται σκουπίδια. Παρά ταύτα, τα προβλήματα δεν λύθηκαν. Προσπάθειες για την επίλυση του προβλήματος έχουν γίνει πολλές, ή τουλάχιστον έτσι ευαγγελίζονταν αυτοί που έφερναν μια κάθε φορά νέα λύση στο πρόβλημα.

Οι δράσεις

Στην Αττική το πρόβλημα έχει ξεπεράσει τα όρια. Σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών Τάκη Θεοδωρικάκου, το πρόβλημα με τα σκουπίδια λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις. «Επίσημη γνωμοδότηση του Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Αττικής βεβαιώνει ότι τα περιθώρια στον ΧΥΤΑ της Φυλής έχουν εξαντληθεί και η διάρκεια ζωής του εκτιμάται μέχρι τα τέλη του τρέχοντος έτους. Πρόκειται για ένα έγκλημα που απειλεί την υγεία των πολιτών και την εθνική οικονομία», ανέφερε χαρακτηριστικά πριν από λίγο καιρό. Από τις 13 περιφέρειες της χώρας μόνο σε δύο- στη Δυτική Μακεδονία και την Ηπειρο- έχει δοθεί λύση σε αυτό το πρόβλημα με τα σκουπίδια, μέσω ΣΔΙΤ, σημείωσε ο κ. Θεοδωρικάκος και επεσήμανε την ανάγκη να υπάρξουν παντού ανάλογες λύσεις. «Ο κ. Πατούλης έχει αναλάβει να προτείνει λύση την οποία η κυβέρνηση θα συνδράμει για να μπορέσει να αντιμετωπισθεί αυτό το μείζον πρόβλημα που αφορά την υγεία των κατοίκων της Αττικής, αλλά και την οικονομία μας, μιας και επηρεάζει τον τουρισμό που αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της χώρας», είπε χαρακτηριστικά. Η αλήθεια είναι ότι το θέμα με τη Φυλή θα παραταθεί για λίγο καιρό ακόμα και αυτό προκύπτει από τη σύμβαση του ΕΔΣΝΑ.  Για περισσότερα από πέντε -ακόμη- χρόνια θα δέχονται οι εγκαταστάσεις της Φυλής απορρίμματα προς ταφή, ενώ πέραν του νέου ΧΥΤΑ σχεδιάζεται και νέα επέκταση της χωματερής. Αυτά είναι τα συμπεράσματα του πρακτικού αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών που κατέθεσαν τα εργολαβικά σχήματα στον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) για τον νέο ΧΥΤΑ Φυλής, στο πλαίσιο του διαγωνισμού που είχε αποφασιστεί στις 1/8/2019. Προσφορές κατέθεσαν δυο σχήματα, με την «Ηλέκτωρ Α.Ε. – WATT A.E.».

Οπως προκύπτει από το πρακτικό (ΑΔΑ: Ψ0Θ1ΟΡ05-Υ7Β):

-Με την προφορά του σχήματος «Ηλέκτωρ – WATT» ο νέος ΧΥΤΑ θα επεκτείνεται σε τμήμα των υφιστάμενων κυττάρων της Α’ Φάσης και των κυττάρων Β3–Β6 της Β’ Φάσης. Χωρητικότητα νέων αποθέσεων: 4.153.000 m3.

-Με την προσφορά της «Μεσόγειος» η λεκάνη θα κατασκευαστεί στο τμήμα της Γ’ Φάσης, συνολικής έκτασης 334,32 στρεμμάτων. Χωρητικότητα νέου ΧΥΤΑ: 4.244.012,58 m3.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το σκεπτικό της απόφασης του ΕΔΣΝΑ για την έγκριση του πρακτικού, που αναφέρεται στο μέλλον της εγκατάστασης της Φυλής και όπου γίνεται λόγος για «δυνατότητα επαύξησης χωρητικότητας του προτεινόμενου κυττάρου με βάση την ακριβή προτεινόμενη θέση του».

«Για την πρώτη προσφορά η επιτροπή έκρινε πως “ο προσφερόμενος σχεδιασμός παρέχει δυνατότητα επαύξησης της χωρητικότητας”! Ενώ για τη δεύτερη προσφορά η επιτροπή έκρινε πως “ο υποψήφιος αξιοποίησε μερικώς τον σχεδιασμό στο νέο γήπεδο της Γ’ Φάσης, με αποτέλεσμα να μην εκμεταλλεύεται πλήρως τις δυνατότητες επαύξησης χωρητικότητας”. Με άλλα λόγια, ο ΕΔΣΝΑ, πριν ακόμα ανατεθεί το έργο, σχεδιάζει και νέα επέκταση στον ΧΥΤΑ Φυλής!», τονίζει το «Δυτικό Μέτωπο», κάνοντας λόγο για απόλυτη επιβεβαίωση των επισημάνσεών του «πως ο σχεδιασμός αυτός δεν αφορά μόνο τα 5 επόμενα, αλλά πολλά χρόνια παραπάνω».

Το μεγαλεπήβολο σχέδιο της Περιφέρειας για τα σκουπίδια της Αττικής

Έτοιμος να κάνει μια νέα «πράσινη» αρχή στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων δηλώνει ο Περιφερειάρχης Αττικής. Σε ειδική εκδήλωση στο Ζάππειο, ο Γιώργος Πατούλης αναφέρθηκε διεξοδικά στους άξονες, στις δράσεις και στα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης του σχεδίου της Περιφέρειας υπογραμμίζοντας ότι αποτελεί πρώτη πολιτική προτεραιότητα η υιοθέτηση ενός σύγχρονου, φιλικού στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία συστήματος διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων, που θα δίνει έμφαση στην ανακύκλωση. “Κηρύξαμε το 2020, έτος ανακύκλωσης της Αττικής και στο πλαίσιο αυτό, ξεκινάμε από τη χρονιά αυτή, να εφαρμόζουμε ένα σχέδιο επιθετικής ανακύκλωσης και διαλογής στην πηγή, ώστε να είμαστε σε θέση ως το 2025, εφαρμόζοντας συγκεκριμένο σχέδιο έργων, δράσεων και παρεμβάσεων, να διαχειριζόμαστε τα σκουπίδια μας με σύγχρονο τρόπο, χωρίς να τα θάβουμε χωρίς επεξεργασία ούτε στη Φυλή, ούτε πουθενά αλλού στην Αττική” επισήμανε.

Το ευρωπαϊκό παράδειγμα

“Να κλείσεις τα αυτιά σου στους εραστές της ακινησίας, σε αυτούς που δεν θέλουν να γίνει τίποτε. Αυτό που χρειάζεται είναι να ξεφύγουμε από τη σφαίρα του λαϊκισμού και της παραδοξολογίας”, δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης. “Το 2014 στην Αττική, για λόγους δήθεν προοδευτικής αντίληψης, ακυρώθηκαν οι προγραμματισμένες μονάδες και τώρα είμαστε αντιμέτωποι με τα βουνά των σκουπιδιών στη Φυλή. Αυτό είναι το κόστος του λαϊκισμού. Εμείς είμαστε αποφασισμένοι να πάμε κόντρα στον λαϊκισμό και να ακολουθήσουμε έναν δρόμο κοινής λογικής. Θα πρέπει να γίνει ό,τι γίνεται στην Ευρώπη”.

Υπενθυμίζεται ότι στο πλαίσιο της διήμερης επίσκεψής του στο Παρίσι, ο κ. Χατζηδάκης είχε την ευκαιρία να δει από κοντά το ευρωπαϊκό παράδειγμα ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων, καθώς περιηγήθηκε σε δύο από τις 140 γαλλικές μονάδες ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων. “Κουβεντιάζουμε εδώ και χρόνια για την ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων και υπάρχει ιδεολογική συζήτηση. Στη Γαλλία υπάρχουν 140 τέτοιες μονάδες. Ή θα γίνουμε Ευρώπη ή δεν θα γίνουμε“, είπε χαρακτηριστικά.

«Εθνική υπόθεση»

Η διαφύλαξη της εικόνας της Αττικής, αποτελεί «εθνική υπόθεση» για τον κ. Πατούλη, ο οποίος τόνισε ότι αναγκαία προϋπόθεση για να πετύχουν οι στόχοι είναι το τετράπτυχο Ειλικρίνεια-Συνεργασία-Ρεαλιστικό Σχέδιο–Υπευθυνότητα και Συνέπεια. Η νέα Διοίκηση της Περιφέρειας, ανέφερε ο κ. Πατούλης, τον Σεπτέμβριο του 2019 παρέλαβε:

• Έναν ΠΕΣΔΑ, που προβλέπει στόχους, οι οποίοι δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν καθώς είναι μόνο στα χαρτιά.

• Σε λειτουργία τη Φυλή -το μεγαλύτερο ανοικτό ΧΥΤΑ στην Ευρώπη- όπου θάβονται ετησίως πάνω από 1,6 εκ. τόνοι ανεπεξέργαστων απορριμμάτων και έχει ελάχιστο χρόνο ζωής.

• Έναν ΧΥΤΥ, στο Γραμματικό, κατασκευασμένο χωρίς να έχει γίνει η δοκιμαστική λειτουργία του και χωρίς να έχει κατασκευαστεί η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων.

• Ένα σύστημα διαλογής στην πηγή ανεπαρκές και τεχνολογικά ξεπερασμένα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών.

Βασικές προτεραιότητες

To σχέδιο της Περιφέρειας Αττικής για μία βιώσιμη και ρεαλιστική λύση στο ζήτημα διαχείρισης των απορριμμάτων, έχει ορίζοντα τις επόμενες γενιές, όχι τις επόμενες εκλογές, τόνισε ο κ. Πατούλης.

Βασίζεται σε 6 προτεραιότητες:

• Άμεση αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ.

• Καθολική Κλιμακωτή Εφαρμογή Συστήματος Διαλογής, στην Πηγή.

• Διατήρηση της λειτουργίας του ΧΥΤΑ Φυλής για όσο διάστημα απαιτηθεί, μέχρι να δημιουργηθούν οι νέες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων.

• Κατασκευή και λειτουργία 3 νέων Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων σε διαφορετικές περιοχές της Αττικής.

• Κατασκευή νέων «πράσινων» μονάδων διαχείρισης των βιοαποβλήτων και των φυτικών υπολειμμάτων, οι οποίες μπορεί να γίνουν εντός των τριών νέων ΜΕΑ που θα κατασκευαστούν, αλλά και σε άλλες περιοχές ώστε να υπάρξει μια δικαιότερη και περιβαλλοντικά ορθότερη κατανομή του βάρους της διαχείρισης .

• Αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων για την κατασκευή και λειτουργία των νέων ΜΕΑ.

8+1 βασικές δράσεις

1. Βρίσκεται σε διαδικασία ανάθεσης και ως το τέλος Μαρτίου θα υπάρχει ανάδοχος, η μελέτη για την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ ώστε να προσαρμοστεί στις νέες Οδηγίες της Ε.Ε.

2. Θα υποστηριχθούν με πόρους άνω του 1,3 εκ. ευρώ, με την τεχνική βοήθεια του ΠΕΠ Αττικής οι Δήμοι προκειμένου να προχωρήσουν στην επικαιροποίηση των τοπικών τους σχεδίων και να υπάρξει πρόβλεψη για τη διαχείριση των βιοαποβλήτων. Ήδη τέθηκε σε λειτουργία στον ΕΔΣΝΑ ένα γραφείο υποστήριξης, help desk, για την στήριξη των δήμων στη διαδικασία επικαιροποίησης των σχεδίων τους.

3. Ενισχύεται το δίκτυο καφέ κάδων των Δήμων, με εισαγωγή του καφέ κάδου σε όσους δεν διαθέτουν σήμερα. Προωθείται η επέκταση και βελτίωση του μπλε κάδου αλλά και του συστήματος της ανταποδοτικής ανακύκλωσης.

4. Προμήθεια σταδιακά από σήμερα ως τον Ιούνιο, 80 νέων απορριμματοφόρων και 9.000 καφέ κάδων που θα δοθούν στους Δήμους για τη στοχευμένη και στοχοθετημένη συλλογή βιοαποβλήτων.

5. Δρομολογείται εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών, για την ευαισθητοποίηση και συντονισμένη ενεργοποίησή τους στην ανακύκλωση.

6. Δημιουργείται Παρατηρητήριο Ανακύκλωσης, ώστε οι πολίτες να μπορούν να παρακολουθούν τους στόχους, τις προσπάθειες και τα αποτελέσματα όλων όσον αφορά την ανακύκλωση και τη συλλογή των βιοαποβλήτων.

7. Δίνεται βάρος στην ανακύκλωση των συσκευασιών. Σταδιακά το 2020-2021 θα διατεθούν μέσω του ΕΔΣΝΑ και σε συνεργασία με τους Δήμους, 1.000 γωνιές ανακύκλωσης σε στοχευμένα σημεία, όπως Σχολεία, Δημόσιες Υπηρεσίες, Αθλητικούς Χώρους, Εκκλησίες, κλπ.

8. Επιπρόσθετα θα παραληφθούν σταδιακά ως το τέλος Μαΐου τα 60 φορτηγά που θα λειτουργούν ως κινητά πράσινα σημεία, τα οποία προμηθεύτηκε ο ΕΔΣΝΑ και θα  χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών.

9. Δρομολογείται προμήθεια νέου εξοπλισμού από τον ΕΔΣΝΑ, τον οποίο θα διατεθεί στους Δήμους για να βελτιώσουν την αποκομιδή των ογκωδών απορριμμάτων τους.

«Το τέλος του ΧΥΤΑ Φυλής»

Μπαίνει τέλος στη λειτουργία της Φυλής ως ΧΥΤΑ με προτεραιότητα: Την κατασκευή τριών νέων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων για τις ανάγκες του Κεντρικού Τομέα στη Φυλή. Του Πειραιά στο Σχιστό. Και της Βορειοανατολικής Αττικής στο Γραμματικό. Την άμεση αναβάθμιση του ΕΜΑ Λιοσίων, ώστε να έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται την αυξημένη ποσότητα βιοαποβλήτων που θα κατευθύνονται εκεί.

Τη δημιουργία και λειτουργία Μονάδων Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων, καταρχήν εντός του χώρου που θα δημιουργηθούν οι νέες Μονάδες Επεξεργασίας. Αλλά και νέων ΜΕΒΑ σε κατάλληλους χώρους εντός της Αττικής, διαδημοτικών όπου είναι δυνατόν, που θα μπορούν να φιλοξενήσουν αυτή τη δραστηριότητα και σε συνεργασία πάντοτε με τους Δήμους. Πρώτον, η Φυλή θα πάψει να λειτουργεί ως ΧΥΤΑ για πάντα, εξήγησε ο κ. Πατούλης. “Με την ολοκλήρωση του σχεδιασμού μας, η περιοχή θα απαλλαγεί οριστικά από την ανοικτή χωματερή. Δεσμεύομαι προσωπικά γι’ αυτό. Δεύτερον, δεν πρόκειται να λειτουργήσει ποτέ στο Γραμματικό ΧΥΤΑ , όπως αυτός της Φυλής. Αυτός ήταν ο αρχικός προγραμματισμός, ο οποίος όμως δεν ισχύει πλέον. Η παραπληροφόρηση ότι στο Γραμματικό θα λειτουργήσει μια νέα Φυλή πρέπει να τελειώνει. Είναι προσωπική μου δέσμευση ότι δεν θα γίνει χωματερή στο Γραμματικό. Εκεί θα κατασκευαστεί μια σύγχρονη, ευρωπαϊκών προδιαγραφών πράσινη εγκατάσταση επεξεργασίας των απορριμμάτων, που θα προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή κι όχι από όλη την Αττική. Τρίτον, για τη δική μας Διοίκηση, δεν υφίσταται ζήτημα αξιοποίησης των παλιών λατομείων ως ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΥ. Τελεία και παύλα. Αυτές είναι σκέψεις του παρελθόντος. Όχι οι προθέσεις της δικής μας διοίκησης”.

Η χρηματική ενίσχυση

Συνεισφορά στην εντατικοποίηση της Διαλογής στην Πηγή με χρηματοδότηση για επιπλέον καφέ κάδους και οχήματα αποκομιδής, γωνιές ανακύκλωσης καθώς και Πράσινα Σημεία με χρηματοδότηση 150 εκ €. Χρηματοδότηση του 50% του κεφαλαίου επένδυσης των μονάδων επεξεργασίας που θα υλοποιηθούν με ΣΔΙΤ, καθώς και του κεφαλαίου των μικρότερων μονάδων, με 250 εκατ. €. Η μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων για την πλήρη εφαρμογή του προγράμματος εκτιμάται σε 500 εκ. ευρώ και αναμένεται να δημιουργηθούν περισσότερες από 2.000 άμεσες και 10.000 έμμεσες νέες πράσινες θέσεις εργασίας.

«Ρεαλιστικό σχέδιο» λέει το ΥΠΕΣ

Όσο για τον υπουργό Εσωτερικών Παναγιώτη Θεοδωρικάκο, χαρακτήρισε το σχέδιο της Περιφέρειας Αττικής, ρεαλιστικό και καινοτόμο. «Πιστεύω ότι στο τέλος της τετραετίας θα έχουμε μετρήσιμα αποτελέσματα και θα είμαστε σε θέση να πούμε ότι όλοι μαζί δώσαμε τη μάχη και την κερδίσαμε» σημείωσε προσθέτοντας: «Εύχομαι το πρόγραμμα της Περιφέρειας Αττικής να γίνει πράξη με ταχύτατους ρυθμούς. Όλοι θα βάλουμε πλάτη προκειμένου να δώσουμε βιώσιμη λύση σ΄ένα πρόβλημα που ταλανίζει τη χώρα για χρόνια».

Το χρονοδιάγραμμα 
Ολοκληρώνεται η αναβάθμιση του ΕΜΑ Λιοσίων. Η πράσινη ΜΕΑ Γραμματικού θα κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο. Το έργο δημοπρατήθηκε τον Μάιο με προοπτική ολοκλήρωσης το 2025. Η ΜΕΑ Κεντρικού Τομέα, δηλαδή η ΜΕΑ της Φυλής, θα εκτελεστεί ως έργο ΣΔΙΤ, με αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων. Το έργο πέρασε πριν από μερικές ημέρες από τη διυπουργική Επιτροπή.  Έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025. Αντίστοιχη είναι και η διαδικασία για τη ΜΕΑ Πειραιά στο Σχιστό. Το έργο θα γίνει με ΣΔΙΤ, το οποίο εγκρίθηκε από την αρμόδια επιτροπή. Ο ορίζοντας ολοκλήρωσης του έργου είναι εντός του 2025.

Αλλάζουν όλα με χρηματοδότηση από την ΕΕ

Στο ίδιο μήκος κύματος φαίνεται να κινείται το σχέδιο της Κυβέρνησης για τα σκουπίδια και την ανακύκλωση.

Κατά την παρουσίαση, ο Κωστής Χατζηδάκης τόνισε ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο-τομή, με το οποίο η Ελλάδα επιχειρεί να καλύψει το χαμένο έδαφος δεκαετιών στη διαχείριση αποβλήτων. Υπογράμμισε ότι στόχος είναι η ανακύκλωση να γίνει μέρος της καθημερινότητας όλων των Ελλήνων, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Με το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση, το ΥΠΕΝ υποστηρίζει ότι:

• Τα απόβλητα συσκευασιών θα συλλέγονται πλέον χωριστά (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί)

• Δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη για όσους παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο (εισάγεται, δηλαδή, η ευρωπαϊκή αρχή «πληρώνω όσο πετάω»)

• Επιβάλλονται υψηλότερα τέλη ταφής στους δήμους που οδηγούν τα απόβλητά τους στην ταφή, με στόχο να αλλάξει αυτή η πρακτική

• Όλα τα νέα κτίρια θα διαθέτουν χώρο συλλογής αποβλήτων για 4 χωριστά ρεύματα

• Μεταφέρονται τα πρόστιμα που επιβάλλονται από την ΕΕ στους δήμους και τις επιχειρήσεις που τα προκαλούν, απαλλάσσοντας από το σχετικό βάρος τους φορολογούμενους

Στην πραγματικότητα, όπως γνωρίζουν πολύ καλά όλοι οι πολιτικοί, τα κόμματα και οι αυτοδιοικητικοί που θήτευσαν στη χώρα τα τελευταία 30 χρόνια, όλος ο σχεδιασμός για τη διαχείριση αποβλήτων και σχεδόν κάθε έργο – τουλάχιστον υποδομών, αλλά και πολλά εξοπλισμού, όπως και σχετικές μελέτες – τα τελευταία 30 χρόνια έχουν συγχρηματοδοτηθεί από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ.

Και είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση – και ειδικά η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής (DG REGIO) αλλά και η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος (DG ENVI) της ΕΕ – που πιέζουν για την γρηγορότερη, ορθολογική και «πράσινη» μεταστροφή της Ελλάδας που βασίζονταν επί δεκαετίες – και ακόμη το κάνει σε μερικές περιοχές – στην άναρχη ταφή των αστικών αποβλήτων, των σκουπιδιών που παράγουμε όλοι στις πόλεις και τα χωριά μας στην καθημερινότητα. Αλλά και για την αποκατάσταση των παλαιών, παράνομων χωματερών…Όλες σχεδόν οι δομές διαχείρισης αποβλήτων όπως τα εργοστάσια διαλογής, επεξεργασίας  και ανακύκλωσης, οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ), οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΥ), και άλλες πολλές δράσεις, έχουν χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς πόρους. Μάλιστα, όπως γνωρίζουν οι περισσότεροι που ασχολούνται με το θέμα των αποβλήτων, η ΕΕ επέλεξε να σταματήσει να χρηματοδοτεί την επόμενη περίοδο τέτοια βασικά έργα διαχείρισης και διάθεσης αποβλήτων, καθώς ολοκληρώνεται ένα πολυετές πλάνο που είχαν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα, το 2023, με το πέρας του τρέχοντος ΕΣΠΑ, για να φτιάξουν τέτοιες υποδομές. Όμως εξακολουθούν να χρηματοδοτούνται στη νέα προγραμματική περίοδο οι δράσεις που προωθούν πραγματικά την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και καινοτόμες δράσεις στα απόβλητα.

Τι θα γίνει με τα έργα αποβλήτων στο νέο ΕΣΠΑ;

Ο Υπουργός και ο Γενικός Γραμματέας, ρωτήθηκαν μεταξύ άλλων κατά την παρουσίαση του νομοσχεδίου, τι έργα ή δράσεις αποβλήτων, ανακύκλωσης, κυκλικής οικονομίας προβλέπει ή σχεδιάζει το ΥΠΕΝ να ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και στο νέο ΕΣΠΑ, δεδομένου μάλιστα ότι στο ΕΣΠΑ 2021 – 2027, θα υπάρχει και πάλι ξεχωριστό επιχειρησιακό πρόγραμμα για το περιβάλλον.

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος Κωστής Χατζηδάκης δεν θέλησε να τοποθετηθεί ειδικά για το Ταμείο Ανάκαμψης. Άλλωστε, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, υπάρχουν ακόμη ενδοκυβερνητικές συζητήσεις για την τελική λίστα έργων που θα υποβληθεί στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, για το ΕΣΠΑ 2021 – 2027 ο Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων διαβεβαίωσε, απαντώντας πως «σε ότι αφορά το νέο το νέο ΕΣΠΑ βρισκόμαστε σε πολύ σοβαρή συζήτηση με την DG REGIO, η οποία θα χρηματοδοτήσει τις σχετικές υποδομές.». Παρότι δεν θέλησε να δώσει ακριβή στοιχεία, προχώρησε σε μια σημαντική αποκάλυψη.

Σύμφωνα με τον Μανώλη Γραφάκο «τώρα συντάσσονται οι περιφερειακοί σχεδιασμοί από τις περιφέρειες, από τους ΦΟΔΣΑ». Τόνισε μάλιστα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση ως γεγονός πολύ σημαντικό, ότι «σε συνεργασία με την DG REGIO, έχει συνταχθεί και ο οδηγός για κάθε περιφέρεια που θα κάνει τον ΠΕΣΔΑ», εννοώντας τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων. Και πρόσθεσε πως είναι «ο οδηγός αυτός που φέρνει τη σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αποτελεί τη διασφάλιση της χρηματοδότησης των αναγκαίων υποδομών στην επόμενη προγραμματική περίοδο». Αυτό είναι όντως κάτι πολύ σημαντικό, καθώς διάφορα έργα που σχεδιάσθηκαν στο παρελθόν ανά την Ελλάδα αμφισβητήθηκαν έντονα από την Κομισιόν. Για παράδειγμα, από  τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνείται να χρηματοδοτήσει το μεγάλο έργο ΣΔΙΤ των απορριμμάτων στην Πελοπόννησο επειδή δεν είναι σύμφωνο με τις νέες κοινοτικές οδηγίες και κατευθύνσεις. Ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ προσπάθησε να απαντήσει και στους φόβους που υπάρχουν ότι δεν θα ολοκληρωθούν στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο έργα και θα χαθούν κονδύλια από το τρέχον ΕΣΠΑ αναφέροντας, ειδικά για τα απορρίμματα ότι «θεωρούμε ότι θα υπάρχει μεταφορά των πόρων που δεν θα προλάβουμε για κάποια συγκεκριμένα έργα διαχείρισης αποβλήτων – έχει εξασφαλιστεί αυτό», εννοώντας ότι θα περάσουν στο νέο ΕΣΠΑ.

Το σημείο όμως που αξίζει ειδικής αναφοράς, ώστε να προετοιμαστούν οι δήμοι όλης της χώρας και οι περιφέρειες, είναι η διαβεβαίωση που έδωσε ο κ. Γραφάκος, όσον αφορά το νέο ΕΣΠΑ, πως παρότι τα παλαιού είδους έργα δεν θα τυγχάνουν χρηματοδότησης, «θα υπάρξει πλήρης χρηματοδότηση υποδομών ανακύκλωσης όμως». Και πρόσθεσε πως «στην ανακύκλωση, μη ξεχνάμε, μιλάμε και για τα βιοαπόβλητα. Άρα, μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων, μονάδες και υποδομές για συλλογή και ξεχωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών προφανώς και χρηματοδοτούνται» στη νέα προγραμματική περίοδο. Με το δεδομένο ότι αυτήν την περίοδο οριστικοποιούνται οι περιφερειακοί σχεδιασμοί διαχείρισης αποβλήτων και με δεδομένη την πρόθεση της Κομισιόν να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του νέου ΕΣΠΑ τους πρώτους μήνες του 2021 παρά τις υφιστάμενες δυσκολίες λόγω κορωνοιού, όπως διαβεβαίωσε πρόσφατα, κατά τη διάρκεια της EURegionsWeek, από την DG REGIO ο Παναγιώτης Πανταζάτος, υπεύθυνος για την Ελλάδα, ανοίγει ο δρόμος για τους ΟΤΑ όλης της χώρας να ετοιμάσουν και να ωριμάσουν τα έργα που επιθυμούν να χρηματοδοτηθούν αλλά και να σχεδιάσουν τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων στην περιοχή τους.

 

ΣΔΙΤ για Φυλή και Σχιστό

Στο μεταξύ, 2 νέα έργα διαχείρισης απορριμμάτων στην Περιφέρεια Αττικής, συνολικού προϋπολογισμού 640 εκατ. ευρώ, τα οποία θα υλοποιηθούν μέσω Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), ενέκρινε τις προηγούμενες ημέρες η Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ. Η επιτροπή συνεδρίασε, μέσω τηλεδιάσκεψης, υπό την προεδρία του αναπληρωτή υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Νίκου Παπαθανάση, παρουσία του υπουργού, Άδωνι Γεωργιάδη.

Πιο συγκεκριμένα εγκρίθηκαν τα εξής:

1.«Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) για τις ανάγκες του Κεντρικού Τομέα Αθηνών», στην περιοχή της Φυλής.

Το έργο καλύπτει περίοδο έως 30 ετών, εκ των οποίων 3 έτη εκτιμάται ότι αφορούν στην κατασκευαστική περίοδο και 27 στην περίοδο λειτουργίας και

2.«Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) Π.Ε. Πειραιώς και Νήσων», στην περιοχή του Σχιστού. Αυτό το έργο καλύπτει περίοδο έως 29 ετών, από τα οποία τα 2 έτη εκτιμάται ότι αφορούν στην κατασκευαστική περίοδο και τα 27 στην περίοδο λειτουργίας.

Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση του ΥΠΑΝ: «Από την υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης στερεών αποβλήτων προκαλούνται αρνητικές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της ζωής της περιοχής αναφοράς. Ως εκ τούτου, η κατασκευή σωστά οργανωμένων εγκαταστάσεων επεξεργασίας στερεών αποβλήτων της περιφέρειας κρίνεται, τουλάχιστον, κρίσιμη και επείγουσα. Η αναγκαιότητα υλοποίησης των έργων προκύπτει από την εφαρμογή των γενικών και ειδικών κανόνων που πρέπει να τηρούνται στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, όπως έχουν ήδη συμπεριληφθεί στην εθνική νομοθεσία και αφορούν στη μείωση της προς ταφή ποσότητας απορριμμάτων, στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μέσω της επεξεργασίας των βιοαποβλήτων και στη δυνατότητα παραγωγής προϊόντων (υλικών ή/και ενέργειας), η αξιοποίηση των οποίων δύναται να επιφέρει οικονομικά οφέλη και να συμβάλει γενικότερα στην ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων».

Αντιδράσεις

Η απόφαση, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στην τοπική κοινωνία του ευρύτερου Πειραιά. Συλλογικότητες και φορείς της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά δηλώνουν με κάθε τρόπο την αντίθεσή τους στα σχέδια για περαιτέρω περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχή. Αντίστοιχες διαμαρτυρίες υπάρχουν και στην Δυτική Αττική για την πολύπαθη περιοχή της Φυλής.