Το ρέμα της Πικροδάφνης στον Αγ.Δημήτριο είναι καθοριστικής σημασίας για την περιοχή και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι έχει χαρακτηρισθεί ως χώρος ιδιαίτερου περιβαλλοντικού κάλλους.
Η οικολογική σημασία των ρεμάτων είναι ιδιαίτερα σημαντική για περιοχές με μεγάλη οικιστική ανάπτυξη. Τα ρέματα αποτελούν ζώνες πράσινου που τόσο τις έχει ανάγκη η πόλη, αλλά και φυσικούς αγωγούς μετακίνησης του αέρα από τη θάλασσα προς την ενδοχώρα και αντίστροφα. Ακόμη, τα ρέματα λειτουργούν ως φυσικοί συλλέκτες των ομβρίων υδάτων, και είναι αποδεδειγμένο πόσο χρήσιμη είναι η λειτουργία τους αυτή σε έντονες βροχοπτώσεις.
Ας το ανακαλύψουμε!
Το ρέμα της Πικροδάφνης είναι ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα ρέματα της Αττικής, το οποίο εξακολουθεί να διατηρεί ορισμένα σημαντικά υδρομορφολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του. Το εν λόγω ρέμα πηγάζει από τα δυτικά πρανή του Υμηττού, στην περιοχή του Καρέα, διέρχεται μέσα από τον αστικό ιστό της πόλης και συγκεκριμένα από τους Δήμους Βύρωνα, Ηλιούπολης, Αγίου Δημητρίου, Παλαιού Φαλήρου και εκβάλλει στη θάλασσα εντός των ορίων του Δήμου Αλίμου.
Το ρέμα αποτελεί κάθε χρόνο, καταφύγιο για αμέτρητα αποδημητικά πουλιά που ζουν στην ευρύτερη περιοχή και έρχονται για να ξεδιψάσουν ή και για να ξεπλύνουν το φτέρωμά τους. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, το ρέμα αποτελεί μια σωτήρια πηγή νερού για τα πουλιά, όπου μπορούν να δροσιστούν. Κατά μήκος του δημιουργούνται πολλοί μικροί βιότοποι οι οποίοι συχνά χαρακτηρίζονται από μία τυπική, για αυτούς, χλωρίδα και πανίδα. Οι εκβολές του ρέματος και το τμήμα της θάλασσας που εκτείνεται μπροστά από αυτές, είναι γεμάτα ζωή!
Η αξία του ρέματος
-Για το περιβάλλον
Δημιουργεί πραγματική όαση ζωής με ιδιαίτερη περιβαλλοντική αξία. Αποτελεί καταφύγιο για τη βιοποικιλότητα, λειτουργεί ως οικολογικός διάδρομος για την άγρια ζωή αλλά και ως ενδιάμεσος σταθμός (stepping stone) για τα μεταναστευτικά πουλιά, ενώ παράλληλα προσφέρει ενδιαιτήματα για την αναπαραγωγή πολλών ειδών. Ορισμένα από τα είδη της χλωρίδας και της πανίδας του ρέματος αποτελούν χρήσιμους βιοδείκτες για την κατάσταση αστικών οικοσυστημάτων.
-Για την υγεία
Επιδρά ευνοϊκά στο μικροκλίμα της ευρύτερης περιοχής και λειτουργεί ως φυσικός αεραγωγός διευκολύνοντας την ανανέωση του αέρα και προσφέροντας δροσιά στους κατοίκους το καλοκαίρι. Η φυσική βλάστηση του ρέματος συμβάλλει στη μείωση πολλών αέριων ρύπων και στην γενικότερη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Σε αντίθεση με το τσιμέντο και την άσφαλτο, που αποτελούν αδιαπέραστες επιφάνειες για τα νερά της βροχής, το ρέμα δρα αντιπλημμυρικά και συμβάλλει στον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα.
-Για την πόλη
Στο ρέμα της Πικροδάφνης, μπορούμε να απολαύσουμε ένα φυσικό τοπίο με εναλλαγές και ποικιλότητα και να νιώσουμε τη ζωντάνια της φύσης και τις αλλαγές των εποχών. Ένας περίπατος στις παραρεμάτιες περιοχές δίνει την αίσθηση της περιπλάνησης και της φυσικότητας, εν αντιθέσει με τις πλατείες και τα πάρκα που αποτελούν μια τεχνητή εκδοχή της φύσης. Ανακαλύπτοντας το ρέμα της Πικροδάφνης μαθαίνουμε να αγαπάμε τη φύση και ευαισθητοποιούμαστε για την προστασία της. Στην ουσία είναι ένας τρόπος να αποκατασταθεί η χαμένη ισορροπία στη σχέση μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος. Ισορροπία που διαταράσσεται πολύ περισσότερο στις πόλεις, όπου οι πνεύμονες πρασίνου είναι λιγοστοί
-Για την εκπαίδευση
Το ρέμα της Πικροδάφνης προσφέρει την ευκαιρία για δραστηριότητες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, εντός και εκτός του σχολικού πλαισίου. Οι μαθητές, οι φοιτητές και γενικότερα οι πολίτες, μπορούν να βιώσουν το φυσικό περιβάλλον στην πόλη, προσεγγίζοντάς το μέσα από διαφορετικές μαθησιακές κατευθύνσεις και επιστημονικές ειδικότητες. ‘Άλλωστε μέσα από τέτοιες εκπαιδευτικές δραστηριότητες οι νέοι θα αποκτήσουν οικολογική και περιβαλλοντική συνείδηση.
-Για την οικονομία
Οι παραρεμάτιες περιοχές μπορούν να προσδώσουν αξία στις κατοικημένες περιοχές τις οποίες διασχίζουν με την κατάλληλη προστασία, διαχείριση και ανάδειξη. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι η διαχείριση των φυσικών εκτάσεων του ρέματος είναι λιγότερο δαπανηρή από τη δημιουργία και διαχείριση των «συμβατικών» πράσινων χώρων (πάρκα, πλατείες κλπ).
10 πράγματα που δεν γνωρίζατε για το Ρέμα της Πικροδάφνης
- Έχει χαρακτηριστεί ρέμα ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
- Εκτείνεται σε μήκος 4,5 χιλιομέτρων διατηρώντας σχεδόν στο σύνολο του τη φυσική του μορφή
- Είναι ένα από τα μόλις 13 ανοιχτά ρέματα που έχουν απομείνει στην Αττική.
- Αποτελεί μοναδική εστία βιοποικιλότητας και φυσικού τοπίου
- Είναι καταφύγιο για περισσότερα από 150 διαφορετικά είδη πουλιών
- Φιλοξενεί θηλαστικά όπως νυχτερίδες και σκαντζόχοιρους αλλά και ερπετά όπως σαύρες, χελώνες και φίδια
- Έχει περισσότερα από 20 είδη πεταλούδων & πολλά άλλα έντομα
- Έχει νερό όλες τις εποχές του χρόνου
- Γεμίζει κάθε άνοιξη με πλήθος από αγριολούλουδα όπως η ρόκα, η μολόχα, η καλέντουλα, το χαμομήλι και η κίτρινη μαργαρίτα
- Εμφανίζει πλούσια θαμνώδη και δασική βλάστηση με πικροδάφνες, καλαμιές, πεύκα, πρίνους και λεύκες
Τι απειλεί το ρέμα;
Το φυσικό περιβάλλον του ρέματος Πικροδάφνης είναι σε ένα βαθμό υποβαθμισμένο, λόγω αστικών πιέσεων και πιο συγκεκριμένα λόγω της ανεξέλεγκτης δόμησης στην παρόχθια ζώνη, την κατά τόπους παράνομη απόρριψη απορριμμάτων και της διευθέτησης της φυσικής κοίτης. Το ρέμα παρουσιάζει ροή τους σχεδόν όλο το έτος, ενώ χαρακτηρίζεται, σε τμήματα του, από την παρουσία μαιάνδρων, πλημμυρικών όχθων και μικρών ταμιευτήρων. Με βάση την κυρίαρχη στρεβλή αναπτυξιακή αντίληψη περί οικοπεδοποίησης και εμπορικής εκμετάλλευσης της γης, τα ρέματα αντιμετωπίζονται ως κατάρα και εμπόδιο που πρέπει πάση θυσία να ξεπεραστεί και να αφομοιωθεί στον αστικό ιστό. Όταν και όπου αυτό δεν καθίσταται δυνατό, τα ρέματα αποτελούν μη παραγωγικό και εκμεταλλεύσιμο –άρα «άχρηστο»- χώρο, για τον οποίο ανακαλύπτονται οι αντίστοιχες χρήσεις. Μετατρέπονται σε χωματερές, σκουπιδότοπους και αποχωρητήρια. Γι’ αυτό πρέπει όλοι ανεξαιρέτως να ενδιαφερθούν για την προστασία του, είτε είναι κάτοικοι της περιοχής είτε όχι.
«Ανακαλύπτοντας την Πικροδάφνη- Μια περιήγηση στη φύση του ρέματος της Πικροδάφνης»: ένα θαυμάσιο Λεύκωμα
Το λεύκωμα που εξέδωσε η δημοτική αρχή του Αγ. Δημητρίου σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, «Ανακαλύπτοντας την Πικροδάφνη – Μια περιήγηση στη φύση του ρέματος της Πικροδάφνης», είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε την αξία αυτής της μικρής όασης και να συμβάλλουμε – όσο μπορεί ο καθένας- στη διασφάλιση του περιβάλλοντος. Το εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό που αποτυπώνεται με καλλιτεχνική αρτιότητα και επιστημονική εγκυρότητα, αναδεικνύει τη πλούσια ζωή που «κρύβεται» σήμερα στο ρέμα της Πικροδάφνης, ενώ ταυτόχρονα μας καλεί να ανακαλύψουμε μαζί την αξία και τις προοπτικές του.
Αναφερόμενη στην εν λόγω έκδοση η Δήμαρχος Αγ. Δημητρίου, Μ. Ανδρούτσου, μεταξύ άλλων έκανε την εξής δήλωση:
«Θέλουμε ένα από τα τελευταία εναπομείναντα φυσικά χειμαρρικά τοπία του λεκανοπεδίου να αναδειχθεί, ώστε να γίνει το κίνητρο για την αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος εντός του αστικού χώρου και να αποτελέσει οικολογικό αναπτυξιακό πρότυπο για τους κατοίκους του δήμου, του λεκανοπεδίου και για τις μελλοντικές γενιές.[…]Ζητείται λοιπόν μία νέα σχέση συμβίωσης μεταξύ φύσης και ανθρώπου, εντός και εκτός της οριοθετημένης παραρεμάτιας ζώνης, γεγονός που μπορεί να επιτευχθεί και μέσα από τέτοιες ενέργειες όπως η έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας.
Όλες οι προσπάθειες για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης –παρά την κακοποίηση που έχει υποστεί κυρίως από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις- μας επιτρέπουν να οραματιζόμαστε και να σχεδιάζουμε την αποκατάσταση και ανάδειξή του. Εάν μέχρι χθες η πόλη μας «γύριζε την πλάτη» στο ρέμα, σήμερα πρέπει να στρέψει το βλέμμα της σε αυτό, να το ανακαλύψει και να το προστατεύσει… Σήμερα, οφείλουμε όλοι, δημόσιοι φορείς και πολίτες, να σταματήσουμε να διαιωνίζουμε τα λάθη του παρελθόντος.»
